Wyróżnij się albo giń

Jak podawał serwis prawo.pl, pozytywne wyniki egzaminów zawodowych uzyskały 1744 osoby zdające egzamin radcowski oraz 1321 osób zdających egzamin adwokacki. To spora grupa. Jak co roku, część osób założy własne kancelarie, część – pozostanie w aktualnym miejscu pracy, część – będzie szukała zmiany. I choć kancelarie, korporacje i urzędy borykają się z niedoborem prawników o odpowiednich kwalifikacjach merytorycznych, bez wątpienia nadchodzi spowolnienie gospodarcze, i trend może się za chwilę odwrócić. Kariera prawnika to bieg długodystansowy – pytanie, jak odnieść sukces, i kontynuować go w długiej perspektywie jest cały czas aktualne.

Samo ukończenie studiów prawniczych w Polsce, a następnie zdanie egzaminu zawodowego to dziś za mało. Coraz więcej osób stara się zdobywać dodatkowe kompetencje już na studiach czy aplikacji, i nie mówimy tutaj tylko o doświadczeniu zawodowym, zdobywanym pod nie zawsze czujnym okiem patrona. Jakie są dziś możliwości aby wyróżnić się na rynku prawniczym?

Konkursy prawnicze

Jest ich wbrew pozorom całkiem sporo i to zarówno organizowanych przez uczelnie, firmy prywatne, jak i prestiżowe wydawnictwa. Ta możliwość dostępna jest już dla studentów, w zasadzie – od pierwszego roku prawa. Podejście do konkursów warto również zaplanować, w pierwszej edycji – po prostu wziąć udział, żeby zapoznać się z rodzajami zadań konkursowych i całą procedurą. To pomoże przygotować się do kolejnych edycji.

I warto z niej skorzystać, zwłaszcza że wyniki mogą być zaskakujące. Dla przykładu w tegorocznej V edycji Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Postępowaniu Cywilnym zwycięzcą został Franciszek Skawiński, student pierwszego roku prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, który w chwili udziału w konkursie nie miał jeszcze zajęć z procedury cywilnej.

W zasadzie wszystkie większe kancelarie co roku organizują chociażby konkursy na odpłatne staże czy praktyki wakacyjne. Warto wytypować kilka kancelarii, na stażu w których najbardziej nam zależy, i stale monitorować ich strony internetowe i profile w mediach społecznościowych.

Przydatne informacje można także znaleźć na stronach organizacji studenckich, jak ELSA Poland, na stronie której znajdziemy osobną sekcję z konkursami dla młodych prawników (zakładka Projekty>konkursy, dla ułatwienia podajemy link: https://elsa.org.pl/konkursy).

Oferta konkursów jest również całkiem bogata dla osób, które mają za sobą już kilka lat pracy prawnika, nawet po aplikacji. Wystarczy choćby wspomnieć o organizowanym co roku przez Wolters Kluwer Polska i redakcję Dziennika Gazeta Prawna konkursie „Rising Stars. Liderzy jutra”, czy o plebiscytach jaka na przykład – „Lista Prawniczek”, organizowanym przez fundację Women in Law Foundation i Forbes Women Polska.

Doktorat, habilitacja, profesura…

Doktorat nadal pozostaje i jest postrzegany jako alternatywna forma wejścia do zawodu. Na przykładzie adwokatów, w dużym uproszczeniu, opcje są dwie:

• uzyskanie wpisu na listę, dostępne dla osób które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę łącznie przez okres co najmniej 3 lat wykonywały określone prace, m.in. jako referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora;
• podejście do egzaminu zawodowego bez odbycia aplikacji adwokackiej, czyli bez egzaminu wstępnego na aplikację, a także – bez jej ukończenia.

Aktualnie w tzw. szkołach doktorskich kształcenie trwa 4 lata.

Doktorat nadal jest w kancelariach czymś nobilitującym, choć gdy młodszy stażem prawnik uzyskuje tytuł doktora, a szef danej praktyki – mimo wielu lat praktycznego doświadczenia – zakończył kształcenie na poziomie magistra, może dojść do niezręcznych sytuacji.

Doktorzy habilitowani, a tym bardziej profesorowie, z reguły funkcjonują już na nieco innym poziomie, częściej zajmują się przygotowywaniem opinii na zlecenie kancelarii niż bieżącym doradztwem prawnym, chyba że mówimy o wyjątkowo głośnych czy precedensowych sprawach. Z pewnością jest to ścieżka do rozważenia, niemniej wymaga większego zacięcia naukowego, a także czasu.

Inne fakultety

Poza studiami prawniczymi, prawnicy coraz częściej decydują się na równoległe studia licencjackie czy magisterskie z innych kierunków. To też dobry pomysł do rozważenia. Ukończenie filologii czy kierunku kulturoznawczego z pewnością przyda się w pracy w środowisku międzynarodowym lub dla kancelarii czy klientów z konkretnego kraju.

Pogłębiona wiedza z bankowości i finansów, rynku nieruchomości i budownictwa, reklamy i marketingu, farmacji, czy nowych technologii – będzie bardzo konkretną przewagą konkurencyjną na rynku, jeśli interesuje nas praca dla firm z danej branży czy danego sektora.

W czasie studiów, niezależnie od kierunku, warto skusić się na wymianę studencką. Program Erasmus to jedna z opcji, ale wiele uczelni – we współpracy z zagranicznymi partnerami, organizuje również inne kursy. Wymiana studencka to nie tylko ciekawa wzmianka w CV, ale przede wszystkim element, który pozytywnie wypada w rozmowach rekrutacyjnych.

Podyplomowe formy kształcenia

Szeroką ofertę studiów podyplomowych posiada w zasadzie każda polska uczelnia wyższa. Można pokusić się o studia dedykowanemu danemu obszarowi prawa, jak na przykład zamówienia publiczne, program dedykowany kadrze zarządzającej – różne studia menedżerskie, studia MBA czy programy LL.M – najczęściej dwuletnie, dające podstawową wiedzę o prawodawstwie danego kraju lub wiedze z danej specjalizacji, jak na przykład prawo europejskie czy międzynarodowe.

Po pandemii wiele uczelni organizuje również kursy w ramach tzw. uniwersytetów otwartych. Te poświęcone są z reguły dedykowanym obszarom czy zagadnieniom. To z reguły bardziej przystępna cenowo opcja, która nie jest również tak bardzo obciążająca czasowo, jak tradycyjne studia podyplomowe – w zależności od zająć, spotkania odbywają się raz w tygodniu, w formule skondensowanej w 2 przedłużone weekendy w miesiącu (w trybie piątek, sobota i niedziela).

Specjalizacja

Dziś jest ona absolutna koniecznością. Prawo, zwłaszcza w ostatnim czasie, bardzo dynamicznie się rozrasta i zmienia, zwyczajnie – nie da się być na bieżąco we wszystkich dziedzinach.

Pytanie, na jaką specjalizację postawić nurtuje wielu, nie tylko młodych prawników. Warto zastanowić, czy obszar w którym aktualnie się specjalizuję lub chcę się specjalizować jest perspektywiczny, rozwojowy. Czy klienci nadal będą potrzebowali doradztwa prawnego w tym obszarze, choć może w zmienionej w formule za 2, 3 czy 5 lat?

Warto znaleźć dziedzinę, która jest dla nas z jakiegoś powodu interesująca i po prostu ją śledzić, zagłębiając się w jej merytoryczne – również poza stricte prawne niuanse. Takie połączenie, czyli zrozumienie istotny danej branży czy sektora, połączone ze znajomością zagadnień prawnych, które są dla niego kluczowe wydaje się stanowić najlepsze połączenie i drogowskaz, jaką specjalizację wybrać. Być może uda się połączyć pasję na przykład do muzyki z zawodem adwokata lub radcy, który sam tworząc muzykę, jednocześnie doradza firmom z branży.

Pamiętajmy, że nawet wybór lub założenie kancelarii butikowej, czyli wyspecjalizowanej w jednej, konkretnej dziedzinie prawa, nie zamyka nam drogi do bardziej pogłębionej specjalizacji. Dla przykładu, w obrębie prawa pracy – oprócz tego, że kancelarie „butikowe” liczą kilkanaście, czy nawet kilkadziesiąt osób, nadal możliwa jest specjalizacja, pojawiają się też nowe obszary, w których trzeba wyspecjalizować się w zasadzie od początku – w ostatnim czasie były to regulacje związane z COVID19 czy zatrudnianiem obywateli Ukrainy.

Uprawnienia prawników zagranicznych

Innym, stosunkowo rzadko jeszcze spotykanym wyróżnikiem są uprawnienia prawników zagranicznych. Choć dość trudno je zdobyć – egzamin prowadzony jest z reguły w języku obcym, wiąże się to więc z nakładem czasu, pracy i środków finansowych, warto wziąć to rozwiązanie pod uwagę.

Uzyskanie uprawnień prawnika zagranicznego przemawia za daną kandydaturą, gdy mamy do czynienia z tzw. secondmentem u klienta (oddelegowanie prawnika do pracy w siedzibie klienta na jakiś czas lub na potrzeby konkretnego projektu), zwłaszcza gdy mamy do czynienia z elementem międzynarodowym lub zagranicznym. W ramach międzynarodowej kancelarii zwiększa to szanse na czasowe lub stałe przeniesienie się do innego kraju w ramach firmy.

Formalności do załatwienia jest poro, ale z pomocą przychodzą międzynarodowe firmy szkoleniowe, które przygotowują do konkretnego egzaminu, i przeprowadzają krok-po-kroku przez etapy rejestracji, wypełnienia i dostarczenia odpowiednich dokumentów, a także oferują kursy przygotowujące do samych egzaminów, jak na przykład Kaplan.

Wyróżnij się na rynku prawniczym – co warto zapamiętać?

Sama aplikacja adwokacka czy radcowska to za mało, aby odnieść dziś sukces. Prawnicy, podobnie jak przedstawiciele wielu innych zawodów muszą nie tylko świadomie planować swoją karierę i być na bieżąco z nowelizowanym ustawodawstwem polskim i unijnym, ale także nieustannie się rozwijać i uczyć nowych rzeczy, szukając dla siebie miejsca.

Kariera prawnika to długodystansowy maraton, którego etapy warto planować i dostosowywać do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Z szerokiej gamy możliwości na wyróżnienie się, jak:

• konkursy prawnicze;
• drugi fakultet;
• doktorat, habilitacja czy profesura;
• różne podyplomowe formy kształcenia – studia podyplomowe, MBA, LL.M. czy kursy;
• specjalizacja;
• czy wreszcie uprawnienia prawników zagarnianych;

warto wybrać coś dla siebie i konsekwentnie się rozwijać.